Back نبض نجمي Arabic Estrella variable pulsante AST Estrella variable polsant Catalan Pulsationsveränderlicher Stern German Παλλόμενοι μεταβλητοί αστέρες Greek Stellar pulsation English Estrella variable pulsante Spanish تپش ستاره Persian Sykkivä muuttuja Finnish Réalta bhíogach Irish
Izar aldakor pultsatzaileak izar aldakor mota bat da, bere argitasuna, azaleko tenperatura eta espektroa izarraren kanpo geruzen aldikako uzkurdura eta hedadura baten ondorioz aldatzen dituena. Honek, izarrak aldika tamainaz aldatzen duela esan nahi du, izarra uzkurtzen duen grabitate indarraren eta izarra hedatzeko joera duen erradiazio presio eta hidrostatikaren arteko oreka lortzen saiatuz, oszilatzaile harmoniko bat bezala jokatuz. Izarra abiada azkarragoan hedatzen denean da distiratsuagoa eta ez bere diametroa handiagoa edo txikiagoa denean, eta distirarik gutxien bere uzkurdura azkarragoa denean egiten du. Pentsa daitekeenaren ordez, pultsazioak ez dira izar barneko fusio nuklear erritmo handiago baten ondoriozko erradiazio presio gehikuntza bategatik gertatzen. Izan ere, hau konstante mantentzen da, eta pultsazioak erradiazioak izarretik ihes egin dezakeen abiaduraren aldaketagatik sortzen dira.
Pultsazioak bi motatakoak izan daitezke:
- Pultsazio erradiala, izarraren azal osoan zehar simetrikoki gertatzen bada, izarrak bere forma esferikoa mantentzen duelarik. Hau da izar erraldoi eta supererraldoi oszilatzaileen kasua, zefeidak, W Virginis izar aldakorrak, RR Lyrae izar aldakorrak, RV Tauri izar aldakorrak eta Mira izar aldakorrak barne.
- Pultsazio ez erradiala, non uhinak izarraren azaleko norantza guztietan sortzen diren, periodo eta oszilazio eredu konplexu ugari sortuz. Izar aldagarri mota honen adibide bat ZZ Ceti izar aldakorrak dira.